Myśl o opracowaniu takiego dzieła, któremu swego błogosławieństwa udzielił patriarcha moskiewski i całej Rusi Cyryl, zrodziła się na Soborze Biskupim w 2008, gdy na czele RKP stał jeszcze patriarcha Aleksy II. Święty Synod powierzył następnie Komisji Biblijno-Teologicznej przygotowanie w ciągu roku projektu przyszłego katechizmu. Do prac nad nim zaproszono czołowych teologów, członków wspomnianej Komisji, profesorów uczelni teologicznych i specjalistów z różnych dziedzin teologii.

Pierwszą pełną wersję opracowania przedstawiono w styczniu 2016. Zatwierdzono ją na posiedzeniu plenarnym Komisji 29 stycznia tegoż roku, po czym zapoznali się z nim członkowie Soboru Biskupów w dniach 2-3 lutego. Sobór postanowił przekazać projekt m.in. stałym członkom Świętego Synodu RKP, głowom autonomicznych Kościołów prawosławnych, podlegających Patriarchatowi Moskiewskiemu (np. na Białorusi, Ukrainie, w Estonii, na Łotwie czy w Mołdawii), Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego za Granicą.

Projekt przyszłego Katechizmu, uwzględniający zgłoszone uwagi i poprawki, jest opublikowany w internecie w celu dyskusji nad nim w całym Kościele. Katechizm obejmujeh takie zagadnienia, jak podstawy wiary prawosławnej, porządku kanonicznego i życia liturgicznego Kościoła prawosławnego, prawosławnego nauczania moralnego, społecznej koncepcji RKP, nauczania RKP nt. godności, wolności i praw człowieka oraz podstawowe zasady postawy RKP wobec nieprawosławnych.

Najwięcej sporów i namiętności wywołała część mówiąca o organizacjach i spotkaniach ekumenicznych. Rozdział o stanowisku RKP wobec nieprawosławnych stanowi, że przedstawiciele rosyjscy na dwu- i wielostronnych rozmowach z innymi wyznaniami chrześcijańskimi zawsze niezachwianie bronią czystości wiary prawosławnej. Zwraca się uwagę, że w ciągu wielu dziesięcioleci trwania ruchu ekumenicznego żaden Kościół lokalny nigdy nie zdradził prawosławia. Przeciwnie, przedstawiciele tych Kościołów zawsze byli posłuszni swych władzom duchownym i działali w całkowitej zgodzie z kanonami, nauczaniem soborów powszechnych, ojców Kościoła i Świętą Tradycją prawosławia.

Projekt Katechizmu stwierdza, iż „Kościół potępia tych, którzy – wykorzystując nieprawdziwe informacje – rozmyślnie wypaczają zadanie Kościoła prawosławnego w jego świadectwie przed światem nieprawosławnym i świadomie zniesławiają władze kościelne, oskarżając je o «zdradę prawosławia»”. Dokument stwierdza, że za działania tego rodzaju będą nakładane na ich sprawców sankcje kanoniczne.

Tendencje i nastroje antyekumeniczne są dziś bardzo rozpowszechnione w światowym prawosławiu, choć w różnym stopniu w poszczególnych Kościołach. Najbardziej nieprzychylne stanowisko w tej sprawie zajmują Kościoły prawosławne Bułgarii i Gruzji, które w połowie lat dziewięćdziesiątych wystąpiły oficjalnie z takich międzynarodowych organizacji międzywyznaniowych jak Światowa Rada Kościołów i Konferencja Kościołów Europejskich.

Silne postawy przeciw zbliżeniu z innymi wyznaniami występują też np. w Kościołach Grecji, Jerozolimy i Cypru, ale pozostają one nadal we wspomnianych międzynarodowych organizacjach chrześcijańskich i uczestniczą w dialogach teologicznych z innymi Kościołami (np. z katolickim). Proponowany projekt Katechizmu rosyjskiego jest pierwszą próbą stawienia czoła takim tendencjom.