Reklama

Historia

Historia „Niedzieli” lata 1926-1953

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pierwszy numer powojennej „Niedzieli” ukazał się z datą 8 kwietnia 1945 r. „Niedziela” była pismem skierowanym do katolików w całej Polsce. Znalazła też czytelników w środowiskach polonijnych za granicą. W pierwszych miesiącach po wznowieniu w skład zespołu redakcyjnego wchodziły, obok ks. Marchewki, Zofia Kossak-Szatkowska i Zofia Dragatowa, która jednocześnie prowadziła administrację wydawnictwa. W lipcu 1945 r. Z. Kossak-Szatkowska wyjechała na Zachód w celu podjęcia poszukiwań męża i syna, z którymi rozstała się w czasie wojny.
„Wyjeżdżając za granicę - zanotował ks. Marchewka w swoich «Wspomnieniach» - zapewniała mnie, że po odnalezieniu swoich ukochanych powróci do pracy w redakcji «Niedzieli». To zapewnienie powrotu uzasadniała tym, że ona również zaczęła organizować przy redakcji «Niedzieli» mały zespół do redagowania dodatku dla młodzieży pt. «Ład Młodych».
Ale i tu spełniło się łacińskie przysłowie: Homo proponit - Deus disponit. Pani Z. Kossak-Szatkowska, wbrew zapewnieniom, nie mogła wrócić do kraju, a więc i do redakcji «Niedzieli»”.
Na miejsce Zofii Kossak-Szatkowskiej do pracy redakcyjnej przyjmowano kolejno: Bernarda Rusieckiego, Witolda Zembrzuskiego, Władysława Dulębę, ks. Mariana Rzeszewskiego. Oprócz stałego zespołu pracującego na miejscu w redakcji ks. Marchewka nawiązywał kontakty z innymi osobami kompetentnymi, które następnie współpracowały przy redagowaniu różnych działów.
Na łamach „Niedzieli” publikowali swoje artykuły znani w Polsce ludzie pióra: s. Barbara Żulińska, Marian Józef Święcicki, Kazimierz Gołda, Michalina Janoszanka, ks. Stanisław Nieczyperowicz. Liczba osób piszących do „Niedzieli” wynosiła rocznie ok. 80 autorów.
Początkowo powojenna redakcja i administracja tygodnika mieściła się w Domu Księży Emerytów przy ul. 3 Maja 6/8. Rozwój pisma wymagał zwiększenia liczby pracowników. W związku z tym ks. Marchewka zaczął poszukiwać większego lokalu, gdyż dotychczasowy był za ciasny. W swoich „Wspomnieniach” zanotował:
„W tym czasie rodzina Pietrzykowskich miała na sprzedaż dom przy ul. 3 Maja 12 i wyraziła chęć sprzedania go redakcji «Niedzieli». O projekcie kupna domu wiedziała współredaktorka «Niedzieli», p. Zofia Dragatowa. Toteż podczas mojej przymusowej nieobecności podjęła tę inicjatywę i nawiązała pertraktacje z rodziną Pietrzykowskich o kupno tego domu”. Tymczasem rozpoczął się nowy rozdział pracy redakcji. 17 lipca 1947 r. ks. Marchewka został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Wiele miesięcy spędził w celi więziennej w Warszawie przy ul. Koszykowej, a następnie - przy Rakowieckiej.
Podczas nieobecności ks. Marchewki na stanowisku redaktora „Niedzieli” pracował ks. Marian Rzeszewski. Po zwolnieniu z więzienia i powrocie do Częstochowy w czerwcu 1948 r. ks. Marchewka natychmiast włączył się w normalną pracę wydawniczą redakcji. W niespełna rok później został on powiadomiony przez władze komunistyczne, że „Niedziela” nie może być drukowana w drukarni w Częstochowie (nakład pisma wynosił wtedy 94 tys. egzemplarzy). Druk „Niedzieli” przyjęła Katolicka Drukarnia Diecezjalna w Katowicach, a następnie Katowickie Zakłady Graficzne.
W 1951 r. władza komunistyczna rozpoczęła monopolizowanie kolportażu prasy, w tym także prasy katolickiej. Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie, według którego Państwowe Przedsiębiorstwo Kolportażu „Ruch" miało prawo wyłączności na przyjmowanie prenumeraty oraz na kolportaż dzienników, tygodników i innych czasopism (zarządzenie z 27 lipca 1950 r.). Tym samym został zniesiony kolportaż prywatny pism katolickich. Ponieważ tygodnik „Niedziela" nigdy nie miał zwrotów, ks. Mar- chewka zastrzegł sobie wobec „Ruchu", że wydawnictwo nie będzie przyjmowało ewentualnych zwrotów. O skutkach tego przedsięwzięcia informuje nas ks. Marchewka w swoich zapiskach:
„Nie upłynęło jeszcze półtora roku od faktu przejęcia przez «Ruch» kolportażu, gdy bez uprzedniego zawiadomienia o jakiejkolwiek zmianie wysokości nakładu administracja tygodnika «Niedziela» otrzymała zamówienie, zamiast - jak poprzednio - na 94 tys. egzemplarzy, tylko na 10 500 egzemplarzy.
(...) «Ruch» po prostu nie przyjął od dotychczasowych odbiorców «Niedzieli» zamówień żądanej przez nich ilości egzemplarzy, a ograniczył się tylko do pojedynczej prenumeraty pocztowej. Ta zaś zwykle była nieliczna, bo nasz lud wolał kupować gazetę u kolporterów, niż zamawiać na poczcie, gdzie z góry trzeba było opłacać prenumeratę na kwartał czy na pół roku. Zawsze to łatwiej było zapłacić za egzemplarz gazety pojedynczej 30 groszy, niż zaraz wydać 4,20 zł czy też 8,40 zł.
«Ruch», nie przyjmując od kolporterów zamówienia na «Niedzielę» (i inne pisma katolickie) w żądanej przez nich ilości egzemplarzy gazety, dopuścił się jawnego złamania umowy poprzednio zawartej z wydawnictwami katolickimi". 11. numer „Niedzieli”, z datą 15 czerwca 1953 r., był numerem ostatnim. Zmuszono „Niedzielę” do milczenia przez następne 28 lat.

* * *

Reklama

Po odwilży październikowej w 1956 r. ks. Marchewka przystępując do starań o wznowienie „Niedzieli”, zorganizował zespół redakcyjny, w skład którego weszli znani w Polsce publicyści i pisarze. I zaczęło się wysyłanie pism do urzędów o wydanie pozwolenia na druk „Niedzieli”. Zaczęły się też rozmowy ks. Marchewki i innych przedstawicieli redakcji z odpowiednimi władzami.
Po krótkim okresie nadziei władze komunistyczne rozpoczęły systematyczne ograniczanie wolności prasy katolickiej. 23 kwietnia 1957 r. ks. Marchewka został powiadomiony, że po zrealizowaniu części licznych zgłoszeń w sprawach zezwoleń na periodyczne i nieperiodyczne wydawnictwa katolickie możliwości przydziału papieru zostały w bieżącym okresie wyczerpane. Oznaczało to brak zgody na wydawanie „Niedzieli”.
W dalszych staraniach ks. Marchewka szukał poparcia m.in. u posłów katolickich. Ostatecznie postanowiono zwrócić się o interwencję do Marszałka Sejmu PRL. 30 października 1957 r. doręczono mu memoriał, który został podpisany przez Zofię Kossak, ks. Antoniego Marchewkę i Antoniego Gładysza. Memoriał przedłożyła Marszałkowi Sejmu grupa posłów z własnym poparciem. List podpisali posłowie: Bolesław Jackiewicz, Józef Marek, Jan Miodoński, Józef Kędzierski, Paweł Wróbel, Zygmunt Nowakowski, Stefan Kisielewski, Jerzy Zawieyski, Miron Kołakowski (który wszedł w skład zespołu redakcyjnego „Niedzieli” po wznowieniu pisma w 1981 r.), Kazimierz Król, Paweł Kwoczek, Zbigniew Makarczyk, Konstanty Morawski, Wanda Pieniężna, Kazimierz Skowroński, Antoni Gładysz.
Po październiku 1956 r. w sprawie „Niedzieli” interweniowali także kard. Stefan Wyszyński - Prymas Polski oraz Episkopat Polski przez swoich delegatów w Komisji Wspólnej.
Od dawnych czytelników tygodnika napływały ciągle listy z prośbami o informację, kiedy „Niedziela” znowu się pojawi na rynku wydawniczym.
Jeszcze 22 maja 1958 r. ks. Marchewka wysłał pismo w sprawie „Niedzieli” do Głównego Urzędu Kontroli Prasy w Warszawie. Wobec braku odpowiedzi na swoje interwencje, ks. Marchewka zanotował w pamiętniku:
„Pozostawiając więc tę sprawę w rękach Boga, wierzymy, że nadejdzie kiedyś dzień sprawiedliwości i wolności, a wtedy na nowo wskrzeszona «Niedziela» będzie służyła sprawie Bożej ku pożytkowi zbawiennemu społeczeństwa katolickiego w Polsce”. Są to ostatnie słowa z pamiętnika ks. Marchewki.
Drugi biskup częstochowski, Zdzisław Goliński, znany jako człowiek światły i miłujący diecezję, uważał sprawę reaktywowania „Niedzieli” za priorytetową dla życia religijnego na tym terenie. Wiele razy osobiście upominał się o tygodnik.
Ks. Władysław Karlik, ówczesny kanclerz Kurii częstochowskiej, w imieniu biskupa wielokrotnie powtarzał władzom, że diecezja uważa za krzywdę pozbawienie jej tygodnika „Niedziela”. Zwykle przed wyjazdem na rozmowy z władzami ks. Karlik otrzymywał od bp. Golińskiego dyspozycje na luźnych kartkach, zawierające również polecenie upomnienia się o „Niedzielę”.

* * *

Oczekiwanie na wznowienie „Niedzieli” trwało do 1981 r. Przez ten czas bp Stefan Bareła, trzeci ordynariusz częstochowski, oraz wierni czytelnicy „Niedzieli” upominali się o swoje pismo, m.in. w parafiach diecezji częstochowskiej w latach 70. wielokrotnie zbierane były podpisy osób popierających starania o wznowienie tygodnika.
Po zrywie solidarnościowym w 1981 r. delegatem bp. Bareły do rozmów z władzami w sprawie reaktywowania „Niedzieli” był ks. Ireneusz Skubiś, ówczesny diecezjalny duszpasterz akademicki, który nie szczędził sił, aby społeczeństwo katolickie w Polsce odzyskało swoje pismo. Bywało tak, że 3-4 razy w tygodniu przemierzał trasę Częstochowa - Warszawa, aby stawić się w urzędach centralnych na trudne rozmowy.
Długo oczekiwana decyzja została wydana 5 marca 1981 r., a pierwszy numer „Niedzieli” ukazał się z datą 7 czerwca 1981 r. Redaktorem naczelnym tygodnika został ks. I. Skubiś, który zaczął organizować pracę redakcyjno-wydawniczą od podstaw. Nowa redakcja „Niedzieli” została usytuowana przy ul. 3 Maja 12, w dawnym budynku redakcyjnym, który w okresie zawieszenia „Niedzieli” był używany do innych celów, m.in. mieściła się w nim biblioteka diecezjalna, a także poradnictwo rodzinne i Sąd Biskupi. I tak zaczęła się najnowsza historia „Niedzieli”, która trwa już 20 lat.
Dla zachowania prawdy historycznej należy podać jeszcze jeden okres z dziejów „Niedzieli”: 13 grudnia 1981 - 21 marca 1982 r. Była to kolejna przerwa w wydawaniu tygodnika, spowodowana stanem wojennym w Polsce.

* * *

Trudno charakteryzować „Niedzielę” ostatniego dwudziestolecia. Trzeba zaznaczyć, że pismo, w dalszym ciągu wierne Kościołowi i ojczyźnie, ma nieco inny profil niż jego poprzednie wersje. Czasy się zmieniły, a wraz z nimi również potrzeby i oczekiwania czytelników. „Niedziela” jest pismem ogólnopolskim. Dociera również na sposób stały do Polonii zagranicznej na całym świecie. Redakcja musi więc brać po uwagę wysokie wymagania odbiorców, dotyczące doboru treści i poziomu proponowanych tekstów. Pismo wychodzi obecnie w nakładzie 250 tys. egzemplarzy. Drukowane było długo w Opolskich Zakładach Graficznych im. J. Łangowskiego w Opolu, obecnie druk przygotowanej na własnym fotoskładzie „Niedzieli” odbywa się w Poligrafii SA w Kielcach.
Ostatniego okresu z dziejów tygodnika „Niedziela” nie będziemy tutaj charakteryzować. Opowiada o nim ks. red. Ireneusz Skubiś w wywiadzie, który zamieszczony jest w dalszej części Księgi Pamiątkowej, powstałej na 75-lecie „Niedzieli”. Najnowsza historia nadal się tworzy. Ocena tego okresu działalności wydawniczej naszego tygodnika będzie już jednak należała do obecnych i przyszłych czytelników.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

Wybrane dla Ciebie

Pustelnik z Góry Maryi

Św. Wilhelm z Vercelli

pl.wikipedia.org

Św. Wilhelm z Vercelli

Założył siedem eremów i dał początek sławnemu we Włoszech sanktuarium maryjnemu na Montevergine.

Więcej ...

UE/ Unia Europejska rozpoczęła negocjacje akcesyjne z Ukrainą

2024-06-25 18:41

Adobe Stock

Unia Europejska we wtorek w Luksemburgu zainaugurowała negocjacje akcesyjne z Ukrainą. "To kamień milowy w naszych stosunkach" - zadeklarowała w imieniu UE szefowa MSZ Belgii Hadja Lahbib. "Potwierdzamy przystąpienie do rozmów akcesyjnych" - powiedziała wicepremierka Olha Stefaniszyna reprezentująca Ukrainę.

Więcej ...

Paulini zapraszają na pielgrzymkowy szlak na Jasną Górę

2024-06-25 19:14

Karol Porwich/niedziela

- Jasna Góra nie ma wakacji - uśmiecha się rzecznik Sanktuarium o. Michał Bortnik i zapewnia, że paulini jak zawsze „z wielką gotowością otwierają drzwi Kaplicy Matki Bożej i bramy Jasnej Góry” przed „pątniczą rzeką”. Zakonnik podkreśla, że „po to tu jesteśmy, by ludzi prowadzić do Matki Najświętszej”. Paulini zapraszają na pielgrzymkowe szlaki, a te wiodą ze wszystkich zakątków Polski. Oprócz tych najbardziej tradycyjnych, sięgających początków istnienia częstochowskiego klasztoru, czyli pieszych, są i te dla rowerzystów, rolkowców czy pielgrzymów na koniach.

Więcej ...
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najpopularniejsze

W. Brytania: Polski ksiądz Piotr G. oskarżony o 10...

Kościół

W. Brytania: Polski ksiądz Piotr G. oskarżony o 10...

Kielce: siostry boromeuszki odchodzą z seminarium, a tym...

Niedziela Kielecka

Kielce: siostry boromeuszki odchodzą z seminarium, a tym...

Co chciałbym zmienić w moim dawaniu świadectwa o Jezusie?

Wiara

Co chciałbym zmienić w moim dawaniu świadectwa o Jezusie?

Zmiany kapłanów 2024 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2024 r.

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Niedziela Łódzka

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Niedziela na Podbeskidziu

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Kościół

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Kościół

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Nauczycielu, nic Cię to nie obchodzi, że giniemy?

Kościół

Nauczycielu, nic Cię to nie obchodzi, że giniemy?